KARABÜK HAKKINDA
19 mahallesi ve 42 köyü bulunan Karabük'ün nüfusunun 102.708' i ÅŸehir merkezinde, 14.680' i köylerde yaÅŸamaktadır. Yüzölçümü 704 kilometrekare, denizden yüksekliÄŸi 280 m. dir. En önemli akarsuyu Filyos Çayı, en önemli yükseltisi Keltepe (2000 m.)' dir. Yüksek yerlerde karasal iklim görülürken vadi tabanlarında iklim nispeten yumuÅŸaktır.
Karabük' ün ekonomisi demir-çelik sanayisine paralel olarak geliÅŸmiÅŸtir. Åžehirde kurulu bulunan haddehane ve dökümhaneler demir-çelik sanayinin diÄŸer ürünleridir. Böylece Karabük küçük bir yerleÅŸim yeriyken süratli bir ÅŸekilde geliÅŸerek sanayileÅŸme ve dolayısı ile de kentleÅŸme evrimini geçirmiÅŸtir. Son yıllarda il ekonomisi çeÅŸitlenmeye baÅŸlayarak tekstil, mermer, orman ürünleri ve çimento sanayi kurulmuÅŸtur. Merkez ilçe ekonomisi ağırlıklı olarak imalat sanayisine dayanmaktadır
COÄžRAFÄ° YAPI
Yüzölçümü 4.145 km² olan ve Karadeniz Bölgesi’nin Batı Karadeniz Bölümü’nde yer alan Karabük Ä°li, 40° 57' ve 41° 34' Kuzey enlemleriyle 32° 04' ve 33° 06' DoÄŸu boylamları arasında yer almaktadır. Yüzölçümünün 4145 km² olup, kuzeyde Bartın (80 km.), kuzeydoÄŸu ve doÄŸuda Kastamonu (120 km.), güneydoÄŸuda Çankırı (195 km.), güneybatıda Bolu (130 km.), batıda Zonguldak (170 km.) illeriyle komÅŸudur. Ankara’ya 230 km., Ä°stanbul’a 400 km. uzaklıktadır.
En önemli akarsuyu Filyos Çayı olan Karabük'ün diÄŸer önemli akarsuları ise Araç, SoÄŸanlı ve Eskipazar Çayları'dır. Ä°l merkezinin rakımı 278 metre, merkez ilçenin yüzölçümü ise 704 km²'dir. Ä°l'de coÄŸrafi yapı engebeli olup büyük düzlükler görülmemektedir. Vadi tabanlarında geniÅŸ olmamakla birlikte tarıma müsait araziler bulunmaktadır. Nüfusun büyük kısmı vadi tabanlarına yakın alanlarda kümelenmiÅŸtir.
Ä°lçeler itibarıyla en önemli yükseltiler; Merkez ilçede Keltepe (2000 m), Eskipazar'da Hodulca Dağı (1700 m), Eflani'de Tepe DaÄŸ (1043 m), Ovacık'ta Kıraç Tepesi (1400 m), Safranbolu'da Sarıçiçek Tepesi (1750 m) ve Yenice'de Keçikıran Tepesi (1400 m) dir.
Karabük'ün toplam alanının 93.020 hektarını tarım toprakları, 271.403 hektarını ormanlar, kalan kısmını ise mera, yerleÅŸim yeri ve diÄŸer alanlar oluÅŸturmaktadır. Bu verilere göre Ä°l'in % 65.48"i ormanlarla kaplıdır.
KARABÜK ADININ KAYNAÄžI
Karabük adını, üzerinde yaÅŸadığı coÄŸrafi ortamdan almıştır. “Kara” ve “Bük” sözcükleri, kara çalılık yer anlamında, Karabük adının oluÅŸumuna kaynaklık yapmıştır. Bu topluluklarda yaÅŸayan Türkmen toplulukları, Karabük cemaati adını bu biçimde almışlardır. Türkiye’de 14 yer ve mevki adının bugün Karabük ÅŸeklinde geçmesi, cemaatlerin bu topraklardan diÄŸer yerlere göç ettiÄŸi görüÅŸünü kuvvetlendirmektedir
YER ÅžEKÄ°LLERÄ°
Karabük, etrafı yüksek tepelerle çevrili, havza karakteri gösterir. Ortalama, 250-500 m. yüksekliÄŸe sahiptir. Kuzeyde daÄŸlık alanlardan kaynaklanan tali dereler, ÅŸehre doÄŸru taşıdıkları maddelerle alüvyal dolgu oluÅŸturulmuÅŸtur. DoÄŸuda Safranbolu’ya doÄŸru yükselti artarak 600 m.yi bulur. DaÄŸlar, Kuzey Anadolu DaÄŸları’nın bir parçası olduÄŸundan kıvrımlı yapıdadır ve 2000 m. yüksekliÄŸi geçmezler. Kuzeydeki, Sarıçiçek Tepesi (1750 m), güneybatıdaki AladaÄŸlar (1040 m.) doÄŸudaki Bürnük Tepesi (1143 m.) baÅŸlıca yüksekliklerdir. Eflani çevresi, küçük akarsularla parçalanmış plato görünümündedir. Ortalama yüksekliÄŸi 1130 m. olan Ovacık da vadilerle parçalanmış plato ve düzlükler üzerinde bulunur. Yenice çevresinde ise düzlük ve ovalık alan bulunmayıp, engebeli ve yüksek bir araziye sahiptir. Karabük’te büyük düzlük ve ovalar yoktur. Araç ve SoÄŸanlı Çayları’nın kenarında küçük düzlükler yer alır. BaÅŸlıcaları, Eskipazar Çayı’nın SoÄŸanlı Çayı’na karıştığı alandaki Cemal Ovası, Eskipazar çevresindeki Hamamlı, Sadeyaka ovalarıdır.
JEOLOJÄ°
Karabük’te III. Jeolojik zamanda oluÅŸan, kalkerli (kireçtaşı) araziler geniÅŸ yer kaplar. KireçtaÅŸları arasına killi ve kumlu tabakalar da bulunmaktadır. IV. Jeolojik zamanda (Kuvaterner), Ovacık çevresindeki traverten alanı oluÅŸmuÅŸtur. Vadiler, kuvaternerde akarsuların geliÅŸip, plato yüzeylerini yarmasıyla oluÅŸmuÅŸtur. Safranbolu ve Eflani çevresindeki kalkerli arazi, metamorfizmaya (baÅŸkalaşım) zengin mermer yatakları oluÅŸmuÅŸtur. Eflani’de mermer dışında, çakmak taşı ve kömür yatakları da bulunmaktadır. Ovacık’ta bol miktarda alçı taşı bulunmakta, ara ara gnays ve bazaltlara da rastlanmaktadır. Yenice’de dolomit ve kuvarsit, Eflani’de kuvarsit yatakları bulunmaktadır
YAYLALAR
Karabük’te çok sayıda yayla vardır. Karabük, Eskipazar, Yenice arasında kalan Sorkun Yaylası (1650 m.) baÅŸlıcalarındandır. GeniÅŸ bir alana sahip, ormanlarla çevrili yaylada, doÄŸa yürüyüÅŸü yapılmaktadır. Safranbolu kuzeyinde Uluyayla ve Sarıçiçek Yaylası, Yenice çevresinde Göktepe Yaylası, Ovacık çevresinde BodoroÄŸlu ve Karabük’ün çevresindeki Dede Yaylası ve Avdan Yaylası önemlidir. Yaylalar genellikle turizm amaçlı kullanılmaktadır. Yayla ÅŸenlikleri ve doÄŸa yürüyüÅŸleri baÅŸlıcalarıdır.
KANYONLAR
DoÄŸal güzellikteki yerÅŸekillerinden kanyonlar, daha çok Safranbolu’da, kalker (kireçtaşı) tabakalarının derin biçimde yarılmasıyla oluÅŸmuÅŸtur. Kanyonların baÅŸlıcaları; Ä°ncekaya Kanyonu, Düzce (Kirpe) Kanyonu, Tokatlı ve Sakaralan’dır. Ayrıca, Yenice’deki Åžeker Çayı 6,5 km uzunluÄŸunda, kenarları dik ve yüksek olan Åžeker Kanyonu oluÅŸturulmuÅŸtur
MAÄžARALAR
Karabük’te ayrı bir güzelliÄŸi olan, çok sayıda maÄŸara bulunmaktadır. Bunlardan önemli olanlarının başında, Bulak ve Hızar (Mencilis) MaÄŸaraları gelir. Bunlar, turizm deÄŸeri olan, karstik oluÅŸumlu maÄŸaralardır
AKARSULAR
Ä°lin, en önemli akarsuyu, Filyos Irmağıdır. Bu ırmağın 2 önemli kolu olan Araç ve SoÄŸanlı Çayları il topraklarındaki önemli akarsulardır. Filyos Irmağı, kaynaklandığı yerden, denize dökülünceye kadar deÄŸiÅŸik isimler alır. Kaynaklandığı yerde Ulusu adıyla bilinen akarsu, Gerede yakınlarında Gerede Suyu, Eskipazar yakınlarında SoÄŸanlı Çayı, Araç Çayı’yla birleÅŸtiÄŸinde Yenice Irmağı adını alır. Devrek Çayı’nı da alan akarsu Filyos Irmağı adıyla Karadeniz’e dökülür. Irmak 288 km. uzunluÄŸundadır
GÖLLER
Karabük’te büyük doÄŸal göl yoktur. Ovacık’ın kuzeyinde Åžamlar Köyü yakınlarında Karagöl adında bir krater gölü bulunmaktadır. Eflani’de sulama amaçlı üç gölet yapılmıştır. Bunlar, Bostancılar, Kadıköy, Ortakçılar göletleridir. Sulama dışında buralarda olta balıkçılığı yapılmaktadır. Çevresindeki orman güzelliÄŸiyle beraber, mesire yeri olarak da kullanılmaktadır. Ayrıca, Kastamonu yolu üzerinde, Konarı Gölü adıyla küçük bir göl bulunmaktadır